W Radziłowie kozy kują

Radziłów, niewielkie miasteczko, słynął z głośnych odpustów na świętą Annę. Na ten odpust do zabytkowego, drewnianego kościółka ciągnęły rzesze ludzi z całej okolicy. Tu doznawano uzdrowień i pokrzepień serc. W rzeźbionej kazalnicy w kształcie łodzi odpustowy kaznodzieja głosił zasady życia rodzinnego. Potem ten kościół przeniesiono w całości do Kramarzewa, a tu wybudowano nowy, murowany.

Kiedyś często wspominano kowala Wiktora, który kozy podkuwał, a w każdą niedzielę po nabożeństwie szedł ze swoją kowalką pod ręką do karczmy. Tam u pejsatego żyda można było się napić do oporu wszelkich trunków i do tego na borg, na hipotekę, jak żartował karczmarz. Z tego karczmarza był zresztą nie byle jaki żartowniś. Pewnej niedzieli do podchmielonej gawiedzi tak się odezwał:

- Czy wiecie, co się stało w Radziłowie?
- Nie, nie - krzyknięto chórem.
- Panowie, w Radziłowie wczoraj chłop kobyle uciekł.

Na okoliczność, że w Radziłowie kozy kują, młodzież radziłowska śpiewała.

Kowal, kowal, kozy kuje,
a kawałka jeść gotuje.

Dzieci jedne po drugich tak mówiły:

- Był kowal i dowal, kowal umarł, więc kto został?

Przeciśnięte do ściany dziecko musiało odpowiedzieć, że został dowal. Wtedy słyszało:

- Jak dowal, to dowal, jeśli tego chcesz, to ci dowalę.

Samo powiedzenie w Radziłowie kozy kują, wzięło się zaś z zakładu bogatego chłopa z Żydem. Wyglądało to tak.

Była sroga zima. Karczmarz Żyd zacierał ręce z radości, bo interes rozkwitał. Każdy chciał golnąć łyk wódki na rozgrzewkę, bogaty i biedny. Wieczorami tłoczno było w karczmie. Przy otwieraniu drzwi buchały z niej kłęby pary.

Wśród biesiadników królował najbogatszy w okolicy gospodarz, który do karczmy wchodził z pasem. Na pytania, skąd ma taki przywilej, że pies może leżeć przy jego nogach, odpowiadał:

- Co można wojewodzie, to nie tobie smrodzie. Niech tylko kto się na mnie porwie, mój pies każdemu poradzi. A taki jest szybki w biegu, że wilka, lisa i każde inne zwierzę dogoni.

Żyd słuchał tych wywodów, aż pewnego razu zwrócił się do gospodarza takimi słowami:

- Nu, jeśli twój pies taki chyży, to pójdziem w zakład.

- Jaki zakład, jaki? - zaciekawiła się gawiedź.

- Ty masz psa, ja mam kozę, założymy się przy świadkach o dużą sumę pieniędzy, twój pies nie dogoni mojej kozy.

- Cooooo? Mój pies nie dogoni kozy?


Wszyscy chórem wybuchnęli głośnym rechotem. Żyd wyznaczył stawkę, podali sobie ręce, a jakiś podchmielony biesiadnik przeciął je dłonią. Umowa stanowiła, że jutro w południe przy wielu świadkach mają się spotkać tuż za Radziłowem nad rzeką Wissą.

Żyd o świcie poszedł z kozą do kowala, a ten w kuźni dokładnie mu kozę podkuł.

Wszyscy zebrali się nad rzeką. Koza głośno beczała, bała się ujadającego psa. Podbita koza pobiegła śmiało po lodzie rzeki. Napiła się wody w przerębli i uciekła do domu. A pies ślizgał się na lodzie, przewracał, kozy nie dogonił. I tak bogaty gospodarz przegrał zakład z Żydem karczmarzem.

Jadwiga Solińska

Ostrzeżenie:
Twoja przeglądarka nie pozwala na wykonywanie aktywnych skryptów Java. Nie wszystkie elementy będą funkcjonowały poprawnie.